پس از خرید باسکول و اتمام كلیه مراحل اجرایی نصب و راه‌اندازی یك باسكول دیجتیال و تنظیم (كالیبراسیون) و استانداردسازی آن، باسكول نصب شده آماده استفاده و بهره‌برداری خواهد بود. استانداردسازی باسكول خود شامل آزمون‌های متنوع و پیچیده‌ای میباشد كه پشت‌سر گذاشتن آنها، نشان از صحت عملكرد و دقت باسكول دارد. اما هدف از این مطلب پاسخ دادن به پرسشهای زیر است:
• چرا یك باسكول با گذشت زمان خطای توزین پیدا می‌كند؟ و عوامل ایجاد خطا در باسكول‌ها چیست؟
به طور كلی هر وسیله ساخت بشر و از آن جمله ابزارهای الكترونیكی و مكانیكی حتی اگر پس از ساخت مورد استفاده واقع نشده باشد نیز پس از دوره زمانی خاصی نیاز به بررسی و سرویس مجدد دارد. دلایل نیاز به این بررسی و سرویس مجدد را می‌توان در فرسودگی و استهلاك آنها جست كه خود معلول عوامل طبیعی مانند آب و هوا، سرما و گرما، گرد و خاك، تابش خورشید، فشار ناشی از وزن جسم، رطوبت محیط و … میباشد. این عوامل طبیعی با گذشت زمان موجب بوجود آمدن تغییراتی در ساختارهای فیزیكی و شیمیایی این ابزارها شده و آنها را از حالت استاندارد اولیه و كاركرد معمول خود خارج می‌سازند.
عوامل ایجاد خطای توزین در باسكول دیجیتال چیست؟
در باسكول دیجیتال ، مشكل خطا در توزین در بیشتر موارد به عوامل طبیعی مانند تغییر آب و هوا، تغییر دمای محیط، سرما و گرما و رطوبت بستگی دارد. به همین دلیل انتخاب نوع باسکول جاده ای با توجه به شراط جغرافیایی و محل نصب، نوع کسب و کار، نوع وسایل نقلیه باری مانند باسکول تریلی کش یا باسکول کامیون کش، جنس باسکول اعم از باسکول بتنی یا باسکول فلزی و یا باسکول بتن فلز، مدل لودسل و تجهیزات الکترونیک قبل از خرید باسکول بسیار اهمیت دارد. که مهمترین این عوامل انتخاب نوع حسگر وزن یا لودسل میباشد.
عوامل طبیعی تا چه حد میتوانند بر لودسل اثرگذار باشند؟
باسکول دیجیتال دارای قطعات كلیدی و مهمی به نام حسگر وزن (لودسل) هستند كه ساختار و عملكرد آنها بر پایه مقاومت‌های الكتریكی استوار است. از این رو تغییرات دما و رطوبت می‌تواند تأثیرات بسیار مخربی بر عملكرد آنها بگذارد. البته شركت‌های سازنده این لودسل‌ها سعی بر آن دارند تا با به كارگیری فناوری‌های علمی و روز دنیا در طراحی و ساخت آنها، اثرات مخرب تغییرات دما و رطوبت محیط بر لودسل‌ها را به حداقل ممكن برسانند. اما هر چه فناوری‌های علمی پیچیده و جدیدتری در ساخت لودسل‌ها و بالا بردن سطح كیفیت آنها مورد استفاده قرار گیرد، هزینه تمام شده و قیمت لودسل‌ها نیز به طبع آن بیشتر خواهد شد. درست به دلیل این طیف متفاوت كیفیت ساخت لودسل‌ها است كه می‌توان آنها را از قیمت‌های 000/500/4 تومانی در بازار یافت تا قیمت 000/000/42 تومانی!
علت اصلی اختلاف قیمت بسیار بالا در لودسل ها چیست؟
در حالی كه این میزان اختلاف قیمت فاحش هرگز ارتباطی به مقدار آهن بكار رفته در ساخت لودسل‌ها ندارد و اختلاف قیمت فقط به خاطر نوع تكنولوژی و فناوری ساخت آنهاست. به عنوان مثال یكی از مهمترین نكاتی كه در ساخت لودسل‌های باكیفیت و مرغوب رعایت می‌شود، تحت كنترل درآوردن تأثیرات ناشی از عوامل متغیر بر شرایط كاری و محیطی، مانند وضعیت آب و هوا، تغییرات دما و رطوبت بر لودسل میباشد.بدین معنا كه شركت سازنده، بازه تغییرات دمایی و رطوبتی و سایر عوامل تأثیرگذار بر دقت لودسل را از پیش در نظر گرفته و طوری آن را تولید و عایق بندی و تحت شرایط مختلف آزمون نموده است كه از ثبوت دقت لودسل تحت آن بازه تغییرات و شرایط ذكر شده مطمئن گشته است.
مسلماً هزینه انجام این آزمایشات و كیفیت مرغوب و برتر این لودسل‌ها بر قیمت تمام شده آنها تأثیر مستقیم گذاشته و گرانتر به بازار عرضه خواهند شد. لودسل‌های با كیفیت مرغوب‌تر و پیشرفته‌تر، دارای مشخصات فنی از قبل تعیین شده‌ای هستند كه ممكن است با توجه به شرایط كاری و محیطی مختلف رخ دهند. به عنوان مثال دمای هوا در فصول مختلف سال در ایران بطور متوسط ممكن است از 15- درجه تا 50+ درجه سانتیگراد تغییر پیدا كند، بنابراین لودسلی با كیفیت‌تر و مناسب‌تر است كه مقدار بیشتری از این گستره دمایی را در مشخصات فنی خود پوشش دهد و آن بدین معناست كه در گستره دمایی ذكر شده در مشخصات فنی لودسل، عملكرد كاری آن یكسان و یكنواخت بوده وخروجی آن تحت تأثیر تغییرات دما قرار نخواهد گرفت. عكس این قضیه نیز درست میباشد. لودسل‌های ارزان قیمت تحت شرایط تغییرات آب و هوایی (دما و رطوبت) دارای بیشترین خطا هستند.
یک آزمایش ساده برای بررسی تاثیر دما بر عملکرد لودسل:
برای بررسی این موضوع كافیست باسكولی را كه دارای لودسل‌های ارزان قیمتی هست به روش زیر آزمون نمایید: شیء سنگینی كه بیش از نصف ظرفیت باسكول وزن دارد را بدون تغییر در وزن آن در دو زمان متفاوت مثلاً یكبار صبح زود و یكبار ظهر با باسكول مذكور توزین نمایید. خواهید دید كه وزن نشان داده شده هنگام صبح زود كه هوا خنك میباشد با وزن نشان داده شده هنگام ظهر كه دمای هوا بالاتر رفته است اختلاف محسوسی خواهد داشت. هر چه این اختلاف دما بیشتر باشد (مثلاً در فصل تابستان)، اختلاف وزن جسم مشابه مورد توزین در دو زمان مختلف یك روز نیز بیشتر خواهد بود. به طوری كه طی مشاهدات عینی گاه تا بیش از 150 كیلوگرم خطا در توزین 20 تن بار نیز در این نوع باسكول‌ها دیده شده است كه اكثراً به دلیل استفاده از لودسل‌های نامرغوب و حساس به تغییرات دما و رطوبت (اكثراً ساخت كشور چین) میباشد.
سایر عوامل ایجاد خطا در باسكول ها
به طور كلی دقت هر باسكول به صحت و عملكرد صحیح اجزای اصلی تشكیل‌دهنده آن یعنی:
• صفحه (پلاتفرم) باسكول
• فونداسیون
• قطعات الكترونیك
بستگی دارد. در بخش قبل بر نقش كیفیت، و اهمیت فناوری ساخت در مرغوبیت لودسل كه اصلی‌ترین قطعه الكترونیكی است تأكید نمودیم. اما در برخی مواقع نیز علت وجود خطا در توزین، عدم كاركرد صحیح صفحه باسكول و یا فونداسیون آن میباشد. انحنا (شكم دادن) صفحه باسكول به دلیل ضعف قطر ورق آن نسبت به وزن اعمال شده در باسكول‌های فلزی، ترك خوردن و شكستگی صفحه باسكول در باسكول‌های نوع بتنی، پر شدن زیر صفحه باسكول با سنگ و شن و گل و لای، نشست و ایجاد خلل و فرج در فونداسیون در زیر محل قرارگیری لودسل‌ها به دلیل مشكلات بتن‌ریزی مثال‌هایی از عوامل بوجود آورنده خطا در توزین به شمار می‌آید. این موارد همه و همه بدلیل عدم رعایت شرایط استاندارد در تولید و استفاده از اجناس نامرغوب می باشد. راهكار ما برای جلوگیری از بروز این مشكلات این مورد می باشد كه قبل از خرید باسكول ابتدا اعتبار شركت مذكور را در منطقه خود بررسی نمایید و دیگر اینكه حتماً از كارخانه و محل تولید باسكول بازدید نمایید. باسكول كالایی سرمایه ای است و قرار است مدتها برای ما كار كند. لذا وجود ایرادات فنی در آن علاوه بر ایجاد خطا در توزین و وارد نمودن ضررهای پنهان مالی می تواند ضررهای هنگفت ناشی از انجام تعمیرات متعدد را نیز برای صاحب باسكول در بر داشته باشد.
تهیه شده توسط گروه تحقیقات بازار شرکت فرد ایران
