پس از خرید باسکول و اتمام كليه مراحل اجرايي نصب و راه‌اندازي يك باسكول دیجتیال و تنظيم (كاليبراسيون) و استانداردسازي آن، باسكول نصب شده آماده استفاده و بهره‌برداري خواهد بود. استانداردسازي باسكول خود شامل آزمون‌هاي متنوع و پيچيده‌اي مي‌باشد كه پشت‌سر گذاشتن آنها، نشان از صحت عملكرد و دقت باسكول دارد. اما هدف از اين مطلب پاسخ دادن به پرسشهاي زير است:
• چرا يك باسكول با گذشت زمان خطاي توزين پيدا مي‌كند؟ و عوامل ايجاد خطا در باسكول‌ها چيست؟
به طور كلي هر وسيله ساخت بشر و از آن جمله ابزارهاي الكترونيكي و مكانيكي حتي اگر پس از ساخت مورد استفاده واقع نشده باشد نيز پس از دوره زماني خاصي نياز به بررسي و سرويس مجدد دارد. دلايل نياز به اين بررسي و سرويس مجدد را مي‌توان در فرسودگي و استهلاك آنها جست كه خود معلول عوامل طبيعي مانند آب و هوا، سرما و گرما، گرد و خاك، تابش خورشيد، فشار ناشي از وزن جسم، رطوبت محيط و … مي‌باشد. اين عوامل طبيعي با گذشت زمان موجب بوجود آمدن تغييراتي در ساختارهاي فيزيكي و شيميايي اين ابزارها شده و آنها را از حالت استاندارد اوليه و كاركرد معمول خود خارج مي‌سازند.
عوامل ايجاد خطاي توزين در باسكول دیجیتال چیست؟
در باسكول دیجیتال ، مشكل خطا در توزين در بيشتر موارد به عوامل طبيعي مانند تغيير آب و هوا، تغيير دماي محيط، سرما و گرما و رطوبت بستگي دارد. به همین دلیل انتخاب نوع باسکول جاده ای با توجه به شراط جغرافیایی و محل نصب، نوع کسب و کار، نوع وسایل نقلیه باری مانند باسکول تریلی کش یا باسکول کامیون کش، جنس باسکول اعم از باسکول بتنی یا باسکول فلزی و یا باسکول بتن فلز، مدل لودسل و تجهیزات الکترونیک قبل از خرید باسکول بسیار اهمیت دارد. که مهمترین این عوامل انتخاب نوع حسگر وزن یا لودسل میباشد.
عوامل طبیعی تا چه حد میتوانند بر لودسل اثرگذار باشند؟
باسکول دیجیتال داراي قطعات كليدي و مهمي به نام حسگر وزن (لودسل) هستند كه ساختار و عملكرد آنها بر پايه مقاومت‌هاي الكتريكي استوار است. از اين رو تغييرات دما و رطوبت مي‌تواند تأثيرات بسيار مخربي بر عملكرد آنها بگذارد. البته شركت‌هاي سازنده اين لودسل‌ها سعي بر آن دارند تا با به كارگيري فناوري‌هاي علمي و روز دنيا در طراحي و ساخت آنها، اثرات مخرب تغييرات دما و رطوبت محيط بر لودسل‌ها را به حداقل ممكن برسانند. اما هر چه فناوري‌هاي علمي پيچيده و جديدتري در ساخت لودسل‌ها و بالا بردن سطح كيفيت آنها مورد استفاده قرار گيرد، هزينه تمام شده و قيمت لودسل‌ها نيز به طبع آن بيشتر خواهد شد. درست به دليل اين طيف متفاوت كيفيت ساخت لودسل‌ها است كه مي‌توان آنها را از قيمت‌هاي 000/500/4 توماني در بازار يافت تا قيمت 000/000/42 تومانی!
علت اصلی اختلاف قیمت بسیار بالا در لودسل ها چیست؟
در حالي كه اين ميزان اختلاف قيمت فاحش هرگز ارتباطي به مقدار آهن بكار رفته در ساخت لودسل‌ها ندارد و اختلاف قيمت فقط به خاطر نوع تكنولوژي و فناوري ساخت آنهاست. به عنوان مثال يكي از مهمترين نكاتي كه در ساخت لودسل‌هاي باكيفيت و مرغوب رعايت مي‌شود، تحت كنترل درآوردن تأثيرات ناشي از عوامل متغير بر شرايط كاري و محيطي، مانند وضعيت آب و هوا، تغييرات دما و رطوبت بر لودسل مي‌باشد.بدين معنا كه شركت سازنده، بازه تغييرات دمايي و رطوبتي و ساير عوامل تأثيرگذار بر دقت لودسل را از پيش در نظر گرفته و طوري آن را توليد و عايق بندي و تحت شرايط مختلف آزمون نموده است كه از ثبوت دقت لودسل تحت آن بازه تغييرات و شرايط ذكر شده مطمئن گشته است.
مسلماً هزينه انجام اين آزمايشات و كيفيت مرغوب و برتر اين لودسل‌ها بر قيمت تمام شده آنها تأثير مستقيم گذاشته و گرانتر به بازار عرضه خواهند شد. لودسل‌هاي با كيفيت مرغوب‌تر و پيشرفته‌تر، داراي مشخصات فني از قبل تعيين شده‌اي هستند كه ممكن است با توجه به شرايط كاري و محيطي مختلف رخ دهند. به عنوان مثال دماي هوا در فصول مختلف سال در ايران بطور متوسط ممكن است از 15- درجه تا 50+ درجه سانتيگراد تغيير پيدا كند، بنابراين لودسلي با كيفيت‌تر و مناسب‌تر است كه مقدار بيشتري از اين گستره دمايي را در مشخصات فني خود پوشش دهد و آن بدين معناست كه در گستره دمايي ذكر شده در مشخصات فني لودسل، عملكرد كاري آن يكسان و يكنواخت بوده وخروجي آن تحت تأثير تغييرات دما قرار نخواهد گرفت. عكس اين قضيه نيز درست مي‌باشد. لودسل‌هاي ارزان قيمت تحت شرايط تغييرات آب و هوايي (دما و رطوبت) داراي بيشترين خطا هستند.
یک آزمایش ساده برای بررسی تاثیر دما بر عملکرد لودسل:
براي بررسی اين موضوع كافيست باسكولي را كه داراي لودسل‌هاي ارزان قيمتي هست به روش زير آزمون نماييد: شيء سنگيني كه بيش از نصف ظرفيت باسكول وزن دارد را بدون تغيير در وزن آن در دو زمان متفاوت مثلاً يكبار صبح زود و يكبار ظهر با باسكول مذكور توزين نماييد. خواهيد ديد كه وزن نشان داده شده هنگام صبح زود كه هوا خنك مي‌باشد با وزن نشان داده شده هنگام ظهر كه دماي هوا بالاتر رفته است اختلاف محسوسي خواهد داشت. هر چه اين اختلاف دما بيشتر باشد (مثلاً در فصل تابستان)، اختلاف وزن جسم مشابه مورد توزين در دو زمان مختلف يك روز نيز بيشتر خواهد بود. به طوري كه طي مشاهدات عيني گاه تا بيش از 150 كيلوگرم خطا در توزين 20 تن بار نيز در اين نوع باسكول‌ها ديده شده است كه اكثراً به دليل استفاده از لودسل‌هاي نامرغوب و حساس به تغييرات دما و رطوبت (اكثراً ساخت كشور چين) مي‌باشد.
ساير عوامل ايجاد خطا در باسكول ها
به طور كلي دقت هر باسكول به صحت و عملكرد صحيح اجزاي اصلي تشكيل‌دهنده آن يعني:
• صفحه (پلاتفرم) باسكول
• فونداسيون
• قطعات الكترونيك
بستگي دارد. در بخش قبل بر نقش كيفيت، و اهميت فناوري ساخت در مرغوبيت لودسل كه اصلي‌ترين قطعه الكترونيكي است تأكيد نموديم. اما در برخي مواقع نيز علت وجود خطا در توزين، عدم كاركرد صحيح صفحه باسكول و يا فونداسيون آن مي‌باشد. انحنا (شكم دادن) صفحه باسكول به دليل ضعف قطر ورق آن نسبت به وزن اعمال شده در باسكول‌هاي فلزي، ترك خوردن و شكستگي صفحه باسكول در باسكول‌هاي نوع بتني، پر شدن زير صفحه باسكول با سنگ و شن و گل و لاي، نشست و ايجاد خلل و فرج در فونداسيون در زير محل قرارگيري لودسل‌ها به دليل مشكلات بتن‌ريزي مثال‌هايي از عوامل بوجود آورنده خطا در توزين به شمار مي‌آيد. اين موارد همه و همه بدليل عدم رعايت شرايط استاندارد در توليد و استفاده از اجناس نامرغوب مي باشد. راهكار ما براي جلوگيري از بروز اين مشكلات اين مورد مي باشد كه قبل از خريد باسكول ابتدا اعتبار شركت مذكور را در منطقه خود بررسي نماييد و ديگر اينكه حتماً از كارخانه و محل توليد باسكول بازديد نماييد. باسكول كالايي سرمايه اي است و قرار است مدتها براي ما كار كند. لذا وجود ايرادات فني در آن علاوه بر ايجاد خطا در توزين و وارد نمودن ضررهاي پنهان مالي مي تواند ضررهاي هنگفت ناشي از انجام تعميرات متعدد را نيز براي صاحب باسكول در بر داشته باشد.
تهیه شده توسط گروه تحقیقات بازار شرکت فرد ایران