کالیبراسیون و استاندارد باسکول در ايران

مهمترین اقدام پس از خرید باسکول دیجیتال و نصب آن دریافت مجوز برای بهرهبرداری از باسکول جاده ای میباشد. به گونه ای که توزین هرگونه بار قبل از کالیبراسیون و استاندارد باسکول دیجیتال و دریافت مجوز از اداره استاندارد غیرقانونی بوده و منجر به پملپ واحد صنعتی یا تجاری مربوطه خواهد شد. لذا کسب اطلاعات از تاریخچه و شرایط آزمون استاندارد در ایران و چالش های موجود در این صنعت در آگاهی رسانی به صاحبان کسب و کار ضرورت ویژه ای دارد. و چه اقدامات غیر کارشناسی ممکن است در استاندار باسکول کامیون کش یا باسکول تریلی کش ویا باسکول ماشین سنگین رخ دهد

آزمون استاندارد باسکول جاده ای تنها با وزنه 3 تنی

كمبود امكانات و تجهيزات و عدم وجود روش صحيح آزمون سبب مي شد كه تا پيش از سال 1389 باسكول جاده اي با 3 الي 5 تن وزنه كاليبره و آزمون گردند و با توجه به اين كه در آن زمان مكانيزم عملكرد اغلب باسكول هاي كشور به صورت مكانيكي بود، اين باسكول ها نسبت به تغييرات جوي و آب و هوايي تا حد زيادي مصون بودند و لذا عدم تاثيرگزاري شرايط جوي بر روي باسكول‌هاي مكانيكي و وجود كارشناسان خبره و متخصص باعث مي‌شد كه كاليبره باسكول با اين تناژ وزنه امكان پذير بوده و اين گونه آزمون روش قابل قبولي براي استاندارد‌سازي باسكول جاده ای باشد.

ايراداتي همچون زمانبر بودن عمليات توزين، عدم دسترسي سريع به اطلاعات مورد نياز و سخت بودن جمع‌آوري و پيگيري سوابق توزين و امکان تخلف فراوان و نياز به تعميرات طولاني مدت و خسارت وارده از اين منظر و هزينه‌بر بودن و طولاني بودن زمان نصب سازه و تجهيزات باعث شد پس از سال1370، نسل جديدي از باسكول هاي جاده اي يعني باسكول دیجیتال و باسكول هاي بدون فونداسيون وارد بازار گردند که مشکلات ذکر شده را مرتفع و کمک شاياني در امور مختلف از خريد و فروش‌هاي بازاري تا واردات و صادرات نمودند.

چالش های کالیبراسیون و استاندارد در ایران

يقينا وجود يك محصول با تكنولوژي جديد، روش تست و كاليبره نوين مطابق با خصوصيات خود را طلب مي‌نمود، ولي سازمان استاندارد با توجه به گذشت بيش از دو‌دهه از توليد اين نوع از باسكول‌ها، هيچ تغيير رويه‌اي را در روش تست و كاليبره آنان انجام نداد و اين باسكول ها نيز كماكان با روش آزمون قبلي و تنها با 3 الي 5 تن وزنه آزمون شدند و بدون هيچ‌گونه انجام تست تصويب نوع، براي اكثر باسكول‌ها پروانه علامت كاربردي صادر گرديد و به همين دليل باسكول هاي نصب شده با بدترين وضع ممكن و با خطاهايي بعضا بسيار زياد در حال بهره برداري بودند و متاسفانه پروانه‌هايي كه در دهه ی 80 صادر شده است همگي بدون انجام تست تصويب نوع بوده است.

لذا وجود استانداردي جديد و جامع كه بتواند باسكول ها را بصورت دقيق مورد آزمون قرار دهد بيش از پيش ضرورت داشت و اين ضرورت يك نياز ملي بود.

استاندارد 10247 چیست؟

جمعي از كارشناسان خبره و كارآمد پس از ماه ها تلاش شبانه روزي، اقدام به تدوين استاندارد جديد و جامع 10274 نمودند و با تصويب، ابلاغ و اجرايي شدن استاندارد ملي 10274، آزمايشگاه‌هاي مدرني جهت انجام تست‌هاي متنوع اين استاندارد وارد كشور شدند.

با الزام به كاليبراسيون و آزمون باسكول‌ جاده‌اي مطابق با قوانين استاندارد جديد، اين اميد وجود داشت كه ديگر باسكول با روشي دقيق و مطمئن مورد آزمون قرار خواهد گرفت و تنها باسكول هايي مي توانند از اين آزمون نمره قبولي را دريافت نمايند كه اصول استاندارد را در طراحي و توليد به خوبي رعايت نموده باشند.

اما متأسفانه عده‌اي افراد غيرحرفه اي كه منافع خود را در عدم دقت و تست نادرست دستگاه‌هاي توزين مي‌ديدند با هياهو و كارشكني و سنگ‌اندازي در اجراي صحيح اين استاندارد، تلاش داشتند در روند اجراي استاندارد جديد اخلال ايجاد کنند و با توجه به اصرار سازمان ملي استاندارد در آن زمان، مبني بر اجراي استاندارد 10274، از روش ديگري دست به كار شده و با وارد نمودن آزمايشگاه هايي با 21 تن وزنه، در عمل تنها از 12 تن وزنه براي تست باسكول هاي جاده اي استفاده نموده و كمافي‌السابق با عدم رعايت استاندارد بر اقدامات غير قانوني خود اصرار ورزيده و بر اين باور اشتباهند كه بر اساس همين آزمون ناقص، باسكول به خوبي كاليبره مي‌گردد.

يقيناً كوتاهي در اجراي صحيح استاندارد ملي 10274، تنها ناشي از عدم نظارت و پيگيري مرکز ملي اندازه شناسي مي باشد. اما اين مشكلات از سال 1391 بسيار زيادتر شد.

شايد ورود مديريت جديد به مجموعه و عدم تجربه و تخصص و شناخت ايشان از اين شاخه علمي، اراده راسخ در مبارزه با رانت‌ها و مفاسد موجود در اين صنعت را سست کرده است.

« استاندارد 10274 بر گرفته از استاندارد ملي مادر 2-1-6589 مي‌باشد»

نکته: شايان ذكراست كه اين استاندارد فقط روش سنجش صحت عملکرد و دقت باسكول‌ها مي باشد و استانداردي براي آزمون‌هاي تصويب نوع يا اندازه شناختي نمي‌باشد.

اقدام غیرکارشناسی مرکز ملی اندازه شناسی

بر پايه يكي از دستورالعمل هاي استاندارد ملي 10274 بايد صحت عملكرد توزين باسكول بر اساس 35% ظرفيت باسكول مورد بررسي و آزمون قرارگيرد.

اين در حالي است كه اخيرا مركز ملي اندازه شناسي به جاي اين كه براي رفع مشكلات چاره اي بينديشد، معتقد است كه ميبايست ظرفيت ها را پايين تر آورد يعني ظرفيت باسكول 60 تن را به 50 تن و ظرفيت باسكول 50 تن را به 40 تن كاهش داد و در اين صورت باسكول را با 12 تن وزنه آزمون نمود و اين كار دقيقا مصداق واژه “ كلاه شرعي“ است.

اين موضوع از چند منظر به شرح ذيل قابل پاسخ است:

1- در بسياري از صنايع بزرگ مانند معادن، پالايشگاه ها و … ، باسكول ها بين 50 تا 55 تن ظرفيت واقعي دارند و با توجه به گستردگي و پراكندگي اين باسكول ها درسطح كشور، ميبايست آزمايشگاه هاي استاندارد، توانايي تحت پوشش قرار دادن تمامي نياز كشور را داشته باشند.
2- تفاوت وزنه تست باسكول 50 تن و60 تن بين 17 تا 21 تن وزنه است. لذا در خصوص فرآيند و تجهيزات آزمون، تفاوت چنداني ميان آنها وجود ندارد و همان وسيله نقليه اي كه تجهيزات آزمايشگاه باسكول 50 تني را حمل مي‌نمايد بايد لوازم آزمون باسكول 60 تني را نيز حمل نمايد.
3- انجام عمليات آزمون باسكول با 12 تن وزنه، خطاي بسيار بيشتري نسبت به آزمون هاي قديمي باسكول كه با وزنه هاي گرد 5 تني صورت مي گرفت در بر خواهد داشت.

آزمايشگاه هاي به اصطلاح مشابه 10274 وزنه هاي استاندارد را صرفا جهت نمايش حمل نموده اما از آنها جهت آزمون استفاده نكرده و باسكول ها را تنها با 12 تن بار، آن هم به صورت نقطه اي و بر روي يك ارابه آزمون مي نمايند.

در صورتي كه براي آزمون كاليبراسيون باسكول مطابق با استاندارد، بايد وزنه ها بصورت پراكنده بر روي سطح و انتهاي باسكول باشند. حال چگونه ممكن است باسكول را تنها با ارابه اي حاوي 20% ظرفيت باسكول آزمون نمود در حالي كه بر اساس دستورالعمل شماره 3 (آزمون بارگزاري پايه ها با استفاده از بار غلتان) استاندارد 10274 بايد اين آزمون با حداکثر 80% ظرفيت باسكول انجام گردد؟

آگاهی رسانی درباره روند آزمون استاندارد در ایران

با توجه به روند فعلي و عدم تست صحيح باسكول ها و عدم توجه مركز ملي اندازه شناسي به اين مهم، با در نظر گرفتن آمار باسکول هاي مردود در آزمون هاي سنواتي ( بدليل تغييرات فصلي و شرايط جوي همچون دما، باسکول ها جهت حفظ دقت و عملکرد نياز به تست و استاندارد‌سازي در دو فصل تابستان و زمستان دارند)، البته آنهايي که به صورت صحيح استاندارد مي شوند در حال‌حاضر به صورت تقريبي از هر10 باسكول نزديك به 8 عددآن داراي خطاي بالا در اندازه گيري مي باشند و روند عملكرد باسكول‌ها در نقاط مختلف كشور بيانگر اين مطلب است كه، در بيش از 60 % باسكول هاي كشور عمليات توزين به درستي انجام نمي گيرد و اين باسكول‌ها در آزمون هاي سنواتي كه بصورت ساليانه انجام مي شوند مردود شده و مي بايست مورد بازنگري قرار گيرند.

شركت فرد ایران (گروه توزین) با توجه به منويات رهبر معظم انقلاب و بر اساس وظيفه ديني و ملي خود، مراتب نگراني شديد خود را از روند كنوني اجراي استاندارد باسكول جاده اي و شرايط حاكم بر مركز ملي اندازه شناسي اعلام مي دارد.

اميد است كه آن بزرگواران، مركز ملي اندازه شناسي را به وظيفه ذاتي و قانوني خود واقف گردانيده و آن را به مسير اصلي و حقيقي خود بازگردانند.

تهیه شده توسط گروه تحقیقات بازار شرکت فرد ایران