کالیبراسیون و استاندارد باسکول در ايران

مهمترین اقدام پس از خرید باسکول دیجیتال و نصب آن دریافت مجوز برای بهرهبرداری از باسکول جاده ای میباشد. به گونه ای که توزین هرگونه بار قبل از کالیبراسیون و استاندارد باسکول دیجیتال و دریافت مجوز از اداره استاندارد غیرقانونی بوده و منجر به پملپ واحد صنعتی یا تجاری مربوطه خواهد شد. لذا کسب اطلاعات از تاریخچه و شرایط آزمون استاندارد در ایران و چالش های موجود در این صنعت در آگاهی رسانی به صاحبان کسب و کار ضرورت ویژه ای دارد. و چه اقدامات غیر کارشناسی ممکن است در استاندار باسکول کامیون کش یا باسکول تریلی کش ویا باسکول ماشین سنگین رخ دهد

آزمون استاندارد باسکول جاده ای تنها با وزنه 3 تنی

كمبود امكانات و تجهیزات و عدم وجود روش صحیح آزمون سبب می شد كه تا پیش از سال 1389 باسكول جاده ای با 3 الی 5 تن وزنه كالیبره و آزمون گردند و با توجه به این كه در آن زمان مكانیزم عملكرد اغلب باسكول های كشور به صورت مكانیكی بود، این باسكول ها نسبت به تغییرات جوی و آب و هوایی تا حد زیادی مصون بودند و لذا عدم تاثیرگزاری شرایط جوی بر روی باسكول‌های مكانیكی و وجود كارشناسان خبره و متخصص باعث می‌شد كه كالیبره باسكول با این تناژ وزنه امكان پذیر بوده و این گونه آزمون روش قابل قبولی برای استاندارد‌سازی باسكول جاده ای باشد.

ایراداتی همچون زمانبر بودن عملیات توزین، عدم دسترسی سریع به اطلاعات مورد نیاز و سخت بودن جمع‌آوری و پیگیری سوابق توزین و امکان تخلف فراوان و نیاز به تعمیرات طولانی مدت و خسارت وارده از این منظر و هزینه‌بر بودن و طولانی بودن زمان نصب سازه و تجهیزات باعث شد پس از سال1370، نسل جدیدی از باسكول های جاده ای یعنی باسكول دیجیتال و باسكول های بدون فونداسیون وارد بازار گردند که مشکلات ذکر شده را مرتفع و کمک شایانی در امور مختلف از خرید و فروش‌های بازاری تا واردات و صادرات نمودند.

چالش های کالیبراسیون و استاندارد در ایران

یقینا وجود یك محصول با تكنولوژی جدید، روش تست و كالیبره نوین مطابق با خصوصیات خود را طلب می‌نمود، ولی سازمان استاندارد با توجه به گذشت بیش از دو‌دهه از تولید این نوع از باسكول‌ها، هیچ تغییر رویه‌ای را در روش تست و كالیبره آنان انجام نداد و این باسكول ها نیز كماكان با روش آزمون قبلی و تنها با 3 الی 5 تن وزنه آزمون شدند و بدون هیچ‌گونه انجام تست تصویب نوع، برای اكثر باسكول‌ها پروانه علامت كاربردی صادر گردید و به همین دلیل باسكول های نصب شده با بدترین وضع ممكن و با خطاهایی بعضا بسیار زیاد در حال بهره برداری بودند و متاسفانه پروانه‌هایی كه در دهه ی 80 صادر شده است همگی بدون انجام تست تصویب نوع بوده است.

لذا وجود استانداردی جدید و جامع كه بتواند باسكول ها را بصورت دقیق مورد آزمون قرار دهد بیش از پیش ضرورت داشت و این ضرورت یك نیاز ملی بود.

استاندارد 10274 چیست؟

جمعی از كارشناسان خبره و كارآمد پس از ماه ها تلاش شبانه روزی، اقدام به تدوین استاندارد جدید و جامع 10274 نمودند و با تصویب، ابلاغ و اجرایی شدن استاندارد ملی 10274، آزمایشگاه‌های مدرنی جهت انجام تست‌های متنوع این استاندارد وارد كشور شدند.

با الزام به كالیبراسیون و آزمون باسكول‌ جاده‌ای مطابق با قوانین استاندارد جدید، این امید وجود داشت كه دیگر باسكول با روشی دقیق و مطمئن مورد آزمون قرار خواهد گرفت و تنها باسكول هایی می توانند از این آزمون نمره قبولی را دریافت نمایند كه اصول استاندارد را در طراحی و تولید به خوبی رعایت نموده باشند.

اما متأسفانه عده‌ای افراد غیرحرفه ای كه منافع خود را در عدم دقت و تست نادرست دستگاه‌های توزین می‌دیدند با هیاهو و كارشكنی و سنگ‌اندازی در اجرای صحیح این استاندارد، تلاش داشتند در روند اجرای استاندارد جدید اخلال ایجاد کنند و با توجه به اصرار سازمان ملی استاندارد در آن زمان، مبنی بر اجرای استاندارد 10274، از روش دیگری دست به كار شده و با وارد نمودن آزمایشگاه هایی با 21 تن وزنه، در عمل تنها از 12 تن وزنه برای تست باسكول های جاده ای استفاده نموده و كمافی‌السابق با عدم رعایت استاندارد بر اقدامات غیر قانونی خود اصرار ورزیده و بر این باور اشتباهند كه بر اساس همین آزمون ناقص، باسكول به خوبی كالیبره می‌گردد.

یقیناً كوتاهی در اجرای صحیح استاندارد ملی 10274، تنها ناشی از عدم نظارت و پیگیری مرکز ملی اندازه شناسی می باشد. اما این مشكلات از سال 1391 بسیار زیادتر شد.

شاید ورود مدیریت جدید به مجموعه و عدم تجربه و تخصص و شناخت ایشان از این شاخه علمی، اراده راسخ در مبارزه با رانت‌ها و مفاسد موجود در این صنعت را سست کرده است.

« استاندارد 10274 بر گرفته از استاندارد ملی مادر 2-1-6589 می‌باشد»

نکته: شایان ذكراست كه این استاندارد فقط روش سنجش صحت عملکرد و دقت باسكول‌ها می باشد و استانداردی برای آزمون‌های تصویب نوع یا اندازه شناختی نمی‌باشد.

اقدام غیرکارشناسی مرکز ملی اندازه شناسی

بر پایه یكی از دستورالعمل های استاندارد ملی 10274 باید صحت عملكرد توزین باسكول بر اساس 35% ظرفیت باسكول مورد بررسی و آزمون قرارگیرد.

این در حالی است كه اخیرا مركز ملی اندازه شناسی به جای این كه برای رفع مشكلات چاره ای بیندیشد، معتقد است كه میبایست ظرفیت ها را پایین تر آورد یعنی ظرفیت باسكول 60 تن را به 50 تن و ظرفیت باسكول 50 تن را به 40 تن كاهش داد و در این صورت باسكول را با 12 تن وزنه آزمون نمود و این كار دقیقا مصداق واژه “ كلاه شرعی“ است.

این موضوع از چند منظر به شرح ذیل قابل پاسخ است:

1- در بسیاری از صنایع بزرگ مانند معادن، پالایشگاه ها و … ، باسكول ها بین 50 تا 55 تن ظرفیت واقعی دارند و با توجه به گستردگی و پراكندگی این باسكول ها درسطح كشور، میبایست آزمایشگاه های استاندارد، توانایی تحت پوشش قرار دادن تمامی نیاز كشور را داشته باشند.
2- تفاوت وزنه تست باسكول 50 تن و60 تن بین 17 تا 21 تن وزنه است. لذا در خصوص فرآیند و تجهیزات آزمون، تفاوت چندانی میان آنها وجود ندارد و همان وسیله نقلیه ای كه تجهیزات آزمایشگاه باسكول 50 تنی را حمل می‌نماید باید لوازم آزمون باسكول 60 تنی را نیز حمل نماید.
3- انجام عملیات آزمون باسكول با 12 تن وزنه، خطای بسیار بیشتری نسبت به آزمون های قدیمی باسكول كه با وزنه های گرد 5 تنی صورت می گرفت در بر خواهد داشت.

آزمایشگاه های به اصطلاح مشابه 10274 وزنه های استاندارد را صرفا جهت نمایش حمل نموده اما از آنها جهت آزمون استفاده نكرده و باسكول ها را تنها با 12 تن بار، آن هم به صورت نقطه ای و بر روی یك ارابه آزمون می نمایند.

در صورتی كه برای آزمون كالیبراسیون باسكول مطابق با استاندارد، باید وزنه ها بصورت پراكنده بر روی سطح و انتهای باسكول باشند. حال چگونه ممكن است باسكول را تنها با ارابه ای حاوی 20% ظرفیت باسكول آزمون نمود در حالی كه بر اساس دستورالعمل شماره 3 (آزمون بارگزاری پایه ها با استفاده از بار غلتان) استاندارد 10274 باید این آزمون با حداکثر 80% ظرفیت باسكول انجام گردد؟

آگاهی رسانی درباره روند آزمون استاندارد در ایران

با توجه به روند فعلی و عدم تست صحیح باسكول ها و عدم توجه مركز ملی اندازه شناسی به این مهم، با در نظر گرفتن آمار باسکول های مردود در آزمون های سنواتی ( بدلیل تغییرات فصلی و شرایط جوی همچون دما، باسکول ها جهت حفظ دقت و عملکرد نیاز به تست و استاندارد‌سازی در دو فصل تابستان و زمستان دارند)، البته آنهایی که به صورت صحیح استاندارد می شوند در حال‌حاضر به صورت تقریبی از هر10 باسكول نزدیك به 8 عددآن دارای خطای بالا در اندازه گیری می باشند و روند عملكرد باسكول‌ها در نقاط مختلف كشور بیانگر این مطلب است كه، در بیش از 60 % باسكول های كشور عملیات توزین به درستی انجام نمی گیرد و این باسكول‌ها در آزمون های سنواتی كه بصورت سالیانه انجام می شوند مردود شده و می بایست مورد بازنگری قرار گیرند.

شركت فرد ایران (گروه توزین) با توجه به منویات رهبر معظم انقلاب و بر اساس وظیفه دینی و ملی خود، مراتب نگرانی شدید خود را از روند كنونی اجرای استاندارد باسكول جاده ای و شرایط حاكم بر مركز ملی اندازه شناسی اعلام می دارد.

امید است كه آن بزرگواران، مركز ملی اندازه شناسی را به وظیفه ذاتی و قانونی خود واقف گردانیده و آن را به مسیر اصلی و حقیقی خود بازگردانند.

تهیه شده توسط گروه تحقیقات بازار شرکت فرد ایران