اندازه شناســی از دیــر بــاز در ســرزمین مــا بــا فعالیت هایی ماننــد اندازه گیــری زمــان، ارزیابــﯽ ابعــاد، زمیــن، دادوســتد عمومی و ضرب سکه عجیــن بــوده اســت. قدمــت قانــون اوزان ومقیاس هــا در ایــران بــه ســال 1304 هجــری شمســی برمیگــردد کــه در آن، اصــول اندازه گیــری و قوانین مرتبــط توســط مجلس شــورای ملــی وقت به تصویب رســید.
بــا تصویــب ایــن قانــون، سیســتم متریــک بعنــوان سیســتم رســمی اندازه گیــری در کشــور تعییــن گردیــد. براســاس ایــن قانــون، دولــت موظــف بــه مدیریــت زیــر ســاخت های اندازه شــناختی شــد و متعاقــب آن اداره اوزان ومقیاس هــا در ســال 1311 هجــری شمســی راه انــدازی شــد.
اولیــن قانــون اندازه گیــري ایــران، در 11 مــاده و 2 جــدول در خــرداد 1304 بــه تصویــب مجلــس شــورای ملــﯽ وقــت رســید. بــا تصویــب ایــن قانــون، سیســتم متریک بعنــوان سیســتم رســمی اندازه گیــری در کشــور تعیین شــد.
در ســال 1311 ایــن قانــون در مجلــس شــورای ملی وقت مــورد تجدیــد نظــر قــرار گرفــت. پــس از تصویــب قانــون تأســیس مؤسســه اســتاندارد در ســال 1339 و تصویــب اساســنامه مؤسســه اســتاندارد و تحقیقــات صنعتــﯽ ایــران در ســال 1344 ، اجــرای امــور مربــوط بــه اندازه شناســی بــه مؤسســه اســتاندارد و تحقیقــات صنعتــﯽ ایــران واگــذار شــد.
مرکــز اندازه شناســﯽ در ســال 1354 بــا کمــک ســازمان های بین المللــﯽ بعنــوان بزرگتریــن مرکــز اندازه شناســﯽ خاورمیانــه تأســیس و اداره اوزان و مقیاس هــا بــه آن ملحــق شــد. در ســال 1354 اجــازه عضویــت ایــران در دفتــر بین المللــﯽ اوزان و مقیاس هــا (BIPM) و ســازمان بین المللــﯽ اندازه شناســﯽ قانونــﯽ (OIML) در مجلس شورای ملی وقــت بــه تصویــب رســید.
مرکــز اندازه شناســی، اوزان و مقیاس هــا در اوایــل دهــه پنجــاه شمســی توســط دولــت وقــت ایــران و بــا کمــک ســازمان های بین المللــی زیــر، بنــا نهــاده شــد:
- برنامه عمران ملل متحد (UNDP)
- سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (UNIDO)
- سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (UNESCO)
تاریخ نگار اندازه شناسی در ایران
1304 – نخستین قانون اوزان و مقیاس ها به تصویب مجلسین وقت رسید
1311 – اداره اوزان و مقیاس ها در وزارت فلاحت، تجارت و فواید عام
1332 – مؤسســه اســتاندارد در قالــب یــک اداره آزمایشــگاهﯽ در وزارت بازرگانــی بمنظورکنتــرل کیفــﯽ کالاهــاي صادراتــﯽ آغــاز بــکار کــرد.
1339 – تأسیس مؤسسه استاندارد ایران در 6 ماده در مجلسین وقت به تصویب رسید.
1339 – عضویت در سازمان بین المللی استاندارد ISO
1343 – الحــاق آزمایشــگاه های صنعتــی کــرج (محــل فعلــی) بــه مؤسســه اســتاندارد ایــران تصویــب شــد و نــام آن بــه مؤسســه اســتاندارد و تحقیقــات صنعتــی ایــران تغییــر یافــت.
1344 – اساســنامه مؤسســه اســتاندارد و تحقیقــات صنعتــی ایــران از تصویــب کمیســیون مشــترک دارائــی و مجلــس گذشــت و ایــن در حالــی بــود کــه تــا ســال 1349 جایــگاه ســازمانی مؤسســه اســتاندارد و تحقیقــات صنعتــی ایــران در وزارت اقتصــاد قــرار داشــت.
1349 – قانــون مــواد الحاقــی بــه قانــون تأســیس مؤسســه اســتاندارد و تحقیقــات صنعتــی ایــران شــامل 17 ماده و 2 تبصره از تصویــب مجلســین وقــت گذشــت.
1354 – افتتاح مرکز اندازه شناسی در زیر مجموعه مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
1354 – امضای کنوانسیون متر توسط ایران و عضویت در دفتر بین المللی اوزان و مقیاس ها (BIPM)
1354 – عضویت در سازمان بین المللی اندازه شناسی قانونی (OIML)
1371 – اصلاح قوانین و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در مجلس شورای اسلامی
1390 – ارتقــاء «مؤسســه اســتاندارد و تحقیقــات صنعتــﯽ ایــران» بــه «ســازمان ملــﯽ اســتاندارد ایــران» و انتــزاع آن از وزارت صمــت و تشــکیل یــک ســازمان حاکمیتــی مســتقل زیــر نظــر ریاســت جمهــوری
1394 – امضای موافقت نامه شناسایی متقابل کمیته بین المللی اوزان و مقیاس ها (CIPM MRA)
1396 – تصویــب عضویــت در ســازمان منطقــه ای اندازه شناسی آسیا-اقیانوسیه (APMP) در مجلس شورای اسلامی
1396 – ابلاغ قانون تقویت و توسعه نظام استاندارد
1401 – اجباری شدن استاندارد ملی ایران با عنوان کمیت فرآورده در بسته بندی ها و استاندارد ملی با عنوان الزامات برچسب گذاری پیش بسته بندی ها در یکصــد و شــانزدهمین جلســه شــورای عالــی اســتاندارد، بــه تصویــب رســید.
منبع: ویژه نامه روز جهانی اندازه شناسی (30 اردیبهشت 1402)
