استاندارد 10274 سازمان ملی استاندارد ایران

استاندارد 10274 سازمان ملی استاندارد ایران به الزامات باسکول‌های وسایل نقلیه جاده‌ای پرداخته است. این استاندارد شامل دستورالعمل‌هایی برای موارد زیر است:

1. تصدیق اولیه و بعدی: شامل ارزیابی‌های فنی و اندازه‌شناختی برای تأیید دقت باسکول‌ها.
2. بازرسی حین خدمت: برای اطمینان از صحت عملکرد و رعایت محدودیت‌های خطاهای مجاز.
3. رده‌بندی دقت: بر اساس تعداد زینه‌ها و ظرفیت باسکول، که از 5 تا 150 تن را پوشش می‌دهد.
4. روش‌های آزمون: شامل آزمون‌های تکرارپذیری، روانی، و بارگذاری با وزنه‌ها یا بار غلتان.
5. خطاهای مجاز: تعیین حداکثر خطاهای قابل قبول در شرایط مختلف.

این استاندارد جایگزین نسخه قبلی شده و بر اساس قوانین ملی و منابع بین‌المللی مانند OIML  و استانداردهای مشابه تدوین شده است. هدف اصلی آن، یکنواخت‌سازی و بهبود عملکرد باسکول‌ها در تجارت و کنترل بارهای جاده‌ای است.

هدف استاندارد ملی ایران 10274

هدف استاندارد ملی ایران 10274 عبارت است از:

1. تعیین روش‌های آزمون برای باسکول‌های وسایل نقلیه جاده‌ای: این شامل تصدیق اولیه، تصدیق بعدی، و بازرسی حین خدمت است.
2. تضمین دقت و صحت عملکرد باسکول‌ها: ارزیابی مشخصه‌های فنی و اندازه‌شناختی باسکول‌ها برای اطمینان از رعایت الزامات استاندارد.
3. ایجاد یکنواختی در ارزیابی: ارائه دستورالعمل‌ها و داده برگ‌های استاندارد برای هماهنگی در آزمون‌ها و ارزیابی عملکرد باسکول‌ها در شرایط مختلف.
4. تدوین معیارهای خطاهای مجاز: تعیین بیشینه خطاهای مجاز برای شرایط آزمون اولیه، دوره‌ای، و حین خدمت.

این استاندارد بر باسکول‌های غیرخودکار با ظرفیت 5 تا 150 تن و رده دقت III  متمرکز است و به‌طور ویژه برای استفاده در تجارت عمومی و کنترل بارهای جاده‌ای تدوین شده است.

تصدیق‌های انجام شده براساس استاندارد 10274

استاندارد 10274 سه نوع تصدیق را برای باسکول‌های وسایل نقلیه جاده‌ای تعریف می‌کند:

تصدیق اولیه

تعریف و هدف:

ارزیابی و تأیید عملکرد باسکول که برای اولین بار نصب و استفاده می‌شود. تصدیق اولیه اولین مرحله ارزیابی یک باسکول است که قبل از بهره‌برداری عملی انجام می‌شود. هدف این مرحله، اطمینان از صحت عملکرد باسکول مطابق با الزامات استاندارد و تایید انطباق آن با مشخصات فنی و دقت مورد انتظار است.

• هدف: اطمینان از انطباق باسکول با الزامات استاندارد پیش از استفاده عملی.
• شرایط اجرا: معمولاً توسط تولیدکننده یا نماینده قانونی او درخواست می‌شود.

فرآیند:

• آزمون‌های دقیق فنی: عملکرد باسکول از نظر خطاهای وزنی، دقت نشان‌دهی، و پایداری مورد بررسی قرار می‌گیرد.
• تأیید نهایی: پس از گذراندن آزمون‌ها، باسکول گواهی تصدیق اولیه دریافت می‌کند و علامت تصدیق به آن الصاق می‌شود.

کاربرد:

• برای باسکول‌های جدید یا آن‌هایی که پس از نصب اولیه استفاده می‌شوند.
• الزامی است که تولیدکننده یا کاربر قبل از استفاده عملی آن را درخواست کند.

تصدیق بعدی

تعریف و هدف:

این مرحله برای اطمینان از عملکرد درست باسکول پس از انجام تغییرات یا به‌منظور تمدید اعتبار تصدیق قبلی انجام می‌شود. هدف، بررسی مداوم کیفیت عملکرد و تطابق باسکول با الزامات استاندارد است. تأیید مجدد باسکول پس از تصدیق اولیه.

انواع تصدیق بعدی:

• تصدیق دوره‌ای اجباری: در فواصل زمانی معین و بر اساس قوانین ملی انجام می‌شود.
• هدف، اطمینان از عملکرد صحیح باسکول در طول عمر عملیاتی آن است.
• تصدیق پس از تعمیر: برای باسکول‌هایی که تعمیرات اساسی داشته‌اند و نیاز به تأیید مجدد هنگامی که باسکول به دلیل تعمیرات، تغییرات اساسی داشته باشد (مانند تعویض قطعات اصلی یا بازسازی سیستم)، این تصدیق اجرا می‌شود.
• تعمیرات باید توسط افراد یا شرکت‌های مجاز انجام شوند.
• تصدیق داوطلبانه: به درخواست صاحب باسکول برای اطمینان از عملکرد صحیح، حتی اگر باسکول خارج از دوره الزامی باشد.
• معمولاً در موارد خاص یا در هنگام نقل و انتقال مالکیت باسکول انجام می‌شود.

بازرسی حین خدمت

تعریف و هدف:

بازرسی حین خدمت شامل کنترل‌های دوره‌ای باسکول در زمان استفاده عملی است. این بازرسی برای اطمینان از اینکه عملکرد باسکول هنوز در محدوده‌های مجاز خطا است و تغییری در تنظیمات اصلی رخ نداده، طراحی شده است.

جزئیات:

• کنترل پلمب: بررسی می‌شود که پلمب و مهرهای امنیتی باسکول همچنان معتبر هستند.
• بررسی خطاها: اطمینان از اینکه خطاهای عملیاتی باسکول از بیشینه خطاهای مجاز تجاوز نکرده‌اند.
• تغییرات آشکار: ارزیابی باسکول برای اطمینان از عدم وجود تغییرات فیزیکی که می‌تواند عملکرد آن را تحت تأثیر قرار دهد.

تفاوت کلیدی:

• تصدیق اولیه و بعدی به منظور آغاز یا تمدید اعتبار باسکول انجام می‌شود.
• بازرسی حین خدمت برای پایش وضعیت باسکول در شرایط عملیاتی و بدون تغییر تنظیمات اصلی صورت می‌گیرد.

نکات کلیدی:

• این بازرسی فقط برای باسکول‌هایی انجام می‌شود که قبلاً تصدیق اولیه یا بعدی را گذرانده باشند.
• پس از بازرسی، گزارشی از وضعیت باسکول تهیه می‌شود.

نکته تکمیلی:

در هر یک از این مراحل، روش‌های آزمون مطابق استانداردهای مرتبط مانند استاندارد ملی 1-6589 و منابع بین‌المللی مثل OIML  انجام می‌شود. هدف کلی، اطمینان از دقت، ایمنی، و قابلیت اعتماد باسکول‌ها در شرایط مختلف است.

تعداد و نوع وزنه‌های مورد استفاده

تعداد و نوع وزنه‌های مورد استفاده در آزمون باسکول‌های وسایل نقلیه جاده‌ای طبق استاندارد 10274 به ظرفیت باسکول و نوع آزمون بستگی دارد. این وزنه‌ها باید استاندارد بوده و مشخصات فنی دقیقی داشته باشند. تعداد و دسته‌بندی وزنه‌ها به شرح زیر است:

دسته‌بندی وزنه‌های مورد استفاده

وزنه‌ها بر اساس رده درستی M1، M2، F2 و … و ظرفیت آن‌ها دسته‌بندی می‌شوند. نمونه‌هایی از تعداد وزنه‌های مورد نیاز برای آزمون‌ها عبارتند از:

1. وزنه‌های کوچک:
   • 10 گرمی، 20 گرمی، 50 گرمی از هر کدام یک عدد.
   • 100 گرمی 10 عدد.
2. وزنه‌های متوسط:
   • 200 گرمی، 500 گرمی، 1 کیلوگرمی، 2 کیلوگرمی، 5 کیلوگرمی
   • از هر کدام یک یا چند عدد (مطابق ظرفیت باسکول).
3. وزنه‌های بزرگ:
   • 10 کیلوگرمی 10 عدد.
   • 20 کیلوگرمی 20 عدد.
   • 500 کیلوگرمی استوانه‌ای 5 عدد.
   • 500 کیلوگرمی مکعبی 15 عدد.
4. بارهای ثابت (Masses):
   • در برخی آزمون‌ها از بارهای ثابت جایگزین وزنه‌های استاندارد استفاده می‌شود، به شرط آنکه مشخصات آن‌ها طبق استاندارد باشد.

نکات کلیدی:

• آزمون تکرارپذیری از وزنه‌هایی با حداقل 50% ظرفیت باسکول استفاده می‌شود.
• آزمون عملکرد وزنه‌ها به‌صورت افزایشی از صفر تا بیشینه ظرفیت و سپس به‌صورت کاهشی اعمال می‌شوند.
• ترتیب وزنه‌ها وزنه‌ها باید به نحوی مرتب شوند که بیشترین تنوع بارگذاری ممکن را فراهم کنند.

محدودیت‌ها:

• برای باسکول‌های با ظرفیت بالاتر از 20 تن، وزنه‌های سنگین‌تر (500 کیلوگرمی یا بار ثابت) استفاده می‌شود.
• در هر آزمون، وزن وزنه‌ها باید به‌گونه‌ای انتخاب شود که خطای ناشی از وزن کمتر از مقدار مشخص‌شده در استاندارد باشد.

اگر به اطلاعات بیشتری درباره نحوه استفاده و شرایط وزنه‌ها نیاز دارید، لطفاً اطلاع دهید.

مقدار وزنه مورد استفاده برای هر نوع ظرفیت باسکول

مقدار وزنه‌های مورد استفاده برای هر نوع ظرفیت باسکول در استاندارد 10274 بسته به ظرفیت و دقت باسکول مشخص شده است. این مقادیر به‌طور دقیق برای آزمون‌های تصدیق اولیه، تصدیق بعدی، و بازرسی حین خدمت تعیین می‌شوند.

مقدار وزنه‌ها برای ظرفیت‌های مختلف باسکول

1. باسکول با ظرفیت تا 20 تن:

• وزنه‌های 10 کیلوگرمی و 20 کیلوگرمی (برای ظرفیت‌های پایین‌تر).
• وزنه‌های 500 کیلوگرمی استوانه‌ای یا مکعبی برای ظرفیت‌های بالاتر.

2. باسکول با ظرفیت 20 تا 50 تن:

• وزنه‌های 500 کیلوگرمی استوانه‌ای یا مکعبی.
• بارهای ثابت برای تکمیل ظرفیت.

3. باسکول با ظرفیت 50 تا 100 تن:

• ترکیبی از وزنه‌های استاندارد و بارهای ثابت.
• وزنه‌های 1 تا 2 تن به همراه بارهای قابل‌حمل توسط وسایل نقلیه.

4. باسکول با ظرفیت بیش از 100 تن:

• بارهای ثابت به‌جای وزنه‌های استاندارد، معادل حداقل 80% ظرفیت باسکول.
• ترکیب وزنه‌های سنگین و بارهای ثابت.

مثال عملی:

برای یک باسکول با ظرفیت 50تن:

• 25 تن وزنه استاندارد شامل وزنه‌های 500 کیلوگرمی یا وزنه‌های سنگین دیگر.
• 25 تن بار ثابت برای تکمیل آزمون ظرفیت.

نکات تکمیلی:

• وزنه‌های مورد استفاده باید مطابق رده درستی M1 یا بالاتر باشند.
• در آزمون‌های تکرارپذیری از وزنه‌هایی معادل 50% ظرفیت باسکول استفاده می‌شود.
• وزن وزنه‌ها یا بار ثابت نباید خطاهایی بیش از محدوده‌های مجاز استاندارد ایجاد کند.

اگر ظرفیت خاصی مدنظر شماست، لطفاً بفرمایید تا مقدار وزنه‌ها دقیق‌تر ارائه شود.

لزوم استفاده از 21 تن وزنه در آزمون باسکول‌های وسایل نقلیه جاده‌ای

لزوم استفاده از 21 تن وزنه در آزمون باسکول‌های وسایل نقلیه جاده‌ای، معمولاً به الزامات استاندارد و هدف آزمون بازمی‌گردد. استاندارد 10274 و سایر استانداردهای مرتبط تعیین می‌کنند که برای آزمون‌های تصدیق و بازرسی، باید وزنه‌هایی با مقادیر مشخص به کار گرفته شوند تا دقت و عملکرد باسکول در شرایط واقعی ارزیابی شود.

دلایل استفاده از 21 تن وزنه:

• آزمون دقت برای ظرفیت‌های بالا:
  • باسکول‌های با ظرفیت 50 تا 100 تن معمولاً نیازمند وزنه‌های سنگین (مانند 21 تن) برای ارزیابی دقت عملکرد در بارهای متوسط و بالا هستند.
  • این مقدار وزنه تضمین می‌کند که آزمون در شرایط نزدیک به بارهای واقعی انجام شود.
• رعایت الزامات قانونی:
  • استانداردها و قوانین ملی و بین‌المللی مانند OIML R76 استفاده از حداقل 20 تا 21 تن وزنه را برای برخی آزمون‌ها الزامی می‌کنند، به‌ویژه برای باسکول‌های با ظرفیت‌های بالا.
• دقت بیشتر در آزمون‌ها:
  • وزنه‌های سنگین‌تر (مانند 21 تن) باعث کاهش تعداد خطاهای ناشی از جابه‌جایی و محاسبات می‌شوند.
  • این مقدار برای آزمون‌های تکرارپذیری، روانی، و عملکرد بارگذاری بسیار مناسب است.
• تکمیل ظرفیت آزمون با بار ثابت:
  • در بسیاری از آزمون‌ها، وزنه‌های 21 تن به همراه بارهای ثابت برای شبیه‌سازی بار کامل باسکول به کار می‌روند.
  • این ترکیب اطمینان می‌دهد که باسکول تحت حداکثر فشار عملکردی مورد آزمایش قرار گرفته است.

مثال عملی:

• در آزمون یک باسکول 50 تنی، 21 تن وزنه استاندارد به کار گرفته می‌شود و مابقی ظرفیت (29 تن) با بار ثابت تکمیل می‌شود.
• در باسکول‌های 100 تنی، 21 تن وزنه برای آزمایش عملکرد در بارهای میانی استفاده می‌شود.

نتیجه:

استفاده از 21 تن وزنه به‌عنوان یک حد مرجع در آزمون باسکول‌ها برای رعایت الزامات استاندارد، دقت بالاتر، و شبیه‌سازی شرایط واقعی الزامی است.